Ngày 17.9, tại thủ đô Hà Nội, Cục Kiểm ngư ( Bộ NN&PTNT) phối hợp cùng TRAFFIC Việt Nam tổ chức Tập huấn “Giới thiệu ShellBank – Công cụ truy xuất nguồn gốc rùa biển và hiệu quả sử dụng góp phần thực hiện Kế hoạch hành động bảo tồn rùa biển tại Việt Nam.
Tiến sĩ Christine Madden giám đốc ShellBank, giới thiệu bộ công cụ ShellBank. Ảnh: Ái Trinh
Trong đó, có 35 đại biểu đại diện cho Chi cục Thủy sản/Chi cục Kiểm ngư các tỉnh: Bình Định, Bình Thuận, Cà Mau, Kiên Giang, BQL Khu bảo tồn biển/Vườn quốc gia có hợp phần biển, Các Viện Nghiên cứu, Trường Đại học trên cả nước, Cơ quan thẩm quyền quản lý CITES Việt Nam, Tổng cục Hải quan, Cảnh sát biển Việt Nam.
ShellBank là bộ công cụ truy suất nguồn gốc đầu tiên trên thế giới và cơ sở dữ liệu toàn cầu về DNA rùa biển. ShellBank sử dụng DNA để theo dõi nguồn gốc quần thể rùa, kết nối và xác định ranh giới địa lý cho mục đích nghiên cứu bảo tồn và bảo vệ hoặc quản lý; Được sử dụng bởi các cơ quan thực thi pháp luật như một công cụ để truy suất nguồn gốc của rùa biển, xây dựng cơ sở dữ liệu thông tin tình báo mạnh mẽ cho việc buôn bán rùa và các điểm nóng đánh bắt trộm.
Tại buổi tập huấn các đại biểu đã lắng nghe Tiến sĩ Christine Madden – Trưởng nhóm bảo tồn rùa biển WWF, đồng sáng lập, giám đốc ShellBank và Tiến sĩ Michael Jensen – Khoa học trưởng, đồng sáng lập ShellBank giới thiệu về ShellBank và cách thức hoạt động của nó; Giới thiệu các trường hợp ShellBank được áp dụng tại một số nước trong khu vực ( Papua New Guine và Quần đảo Solomon; Philippines; Úc, Indonesia; Tổng quan về quy trình thực hiện ShellBank.
Đồng thời các đại biểu tham gia thực hành nhận dạng rùa biển, thu thập mẫu trong cứu hộ và xử lý bằng chứng là tang vật của các vụ việc vi phạm trong buôn bán bất hợp pháp rùa biển và thảo luận nhóm về cơ hội và thách thức của ShellBank khi áp dụng tại Việt Nam.
Việt Nam đã ghi nhận được 5 loài rùa biển sinh sống và kiếm ăn dọc vùng ven biển và các đảo xa bờ gồm: Vích (Chelonia mydas), Đồi mồi (Eretmochelys imbricata), Đồi mồi dứa (Lepidochelys olivacea), Quản đồng (Caretta caretta) và Rùa da (Dermochelys coriacea).Tất cả các loài Rùa biển đều nằm trong Sách Đỏ Việt Nam(2007), Danh lục đỏ IUCN và thuộc Nhóm I của Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ ban hành tại Nghị định 64/2019/NĐ-CP.
Công tác bảo tồn rùa biển tại Việt Nam đã được quan tâm từ rất sớm với việc tham gia ký kết biên bản ghi nhớ về bảo tồn rùa biển và môi trường sống của chúng ở Ấn Độ Dương và Đông Nam Á (IOSEA) từ ngày 01/10/2001.
Đồng thời Việt Nam là một quốc gia tích cực trong công tác bảo tồn rùa biển với những chuyển biến rõ rệt nhận thức của các cấp, các ngành và nhân dân về bảo tồn, bảo vệ rùa biển; công tác ngăn ngừa, đấu tranh với các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến rùa biển đều có tiến triển tốt. Hệ thống văn bản liên quan đến bảo tồn rùa biển đã và đang được hoàn thiện; Quy trình cứu hộ và tái thả rùa biển đã được nghiên cứu và áp dụng vào thực tế; Các nghiên cứu về hiện trạng, phân bố, đặc điểm sinh học, sinh thái học, ứng dụng công nghệ trong khai thác nhằm hạn chế tác động tới rùa biển đều đạt kết quả khả quan, cung cấp căn cứ để bảo tồn rùa biển; Các hoạt động như dựng pano tuyên truyền, phổ biến tài liệu bảo tồn rùa biển cho địa phương, thiết lập các mô hình cộng đồng kết hợp du lịch và bảo vệ rùa biển, các chương trình tình nguyện viên cho học sinh – sinh viên tham gia bảo tồn rùa biển đều có hiệu quả cao.
Tuy nhiên, bên cạnh đó, công tác bảo tồn, bảo vệ rùa biển vẫn đang đối mặt với những khó khăn, thách thức như: Môi trường nước ô nhiễm, nơi kiếm ăn bị thu hẹp, các bãi đẻ bị tác động mạnh (xây khu du lịch, tác động thường xuyên của các hoạt động kinh tế – xã hội…), tình trạng khai thác không chủ ý vẫn còn diễn ra; hiện tượng buôn bán, tiêu thụ rùa biển và các sản phẩm từ rùa biển bất hợp pháp vẫn còn tiếp diễn tại một số địa phương; công tác phối hợp của các lực lượng thực thi pháp luật trong việc phát hiện, xử lý các trường hợp vi phạm về rùa biển còn chưa kịp thời; nguồn lực để thực hiện công tác bảo tồn rùa biển còn nhiều hạn chế,…
Ông Lê Hữu Tuấn Anh, Phó trưởng Phòng Bảo vệ và Phát triển nguồn lợi thủy sản (Cục Kiểm ngư) cho biết hoạt động tập huấn nhằm giúp các vị đại biểu hiểu rõ hơn về cơ sở dữ liệu gen rùa biển, các nghiên cứu điển hình về cơ sở dữ liệu gen rùa biển trên thế giới; giới thiệu quy trình Shellbank và khả năng áp dụng tại Việt Nam để góp phần thực hiện Kế hoạch hành động quốc gia Bảo tồn rùa biển Việt Nam giai đoạn 2016 – 2025.
Ái Trinh